نمونه‌هايي از برنامه‌هاى رفاه اجتماعي و پيشرفت اقتصادى جامعهء بهائي

نمونه‌هايي از برنامه‌هاي رفاه اجتماعي و پيشرفت اقتصادي جامعهء بهائي

جامعهء بهائي تنها به ارائهء بيانيه و سخنراني در جهت اشاعهء افكار عاليه در سطح بين‌المللي و ملي و محلي اكتفا نكرده است، بلكه با مشاركت فعالانه و سازماندهي هزاران هزار نفر، عملاً برنامه‌هاي مؤثري براي بهبود شرايط زندگي نوع بشر در كرهء زمين طراحي و اجرا كرده است.

همانطور كه قبلاً اشاره شد، از آغاز پيدايش اولين جوامع بهائي در كشور ايران، هرجا كه جمعيت و شرايط بهائيان اجازه مي‌داد اقداماتي جهت بهبود اوضاع زندگي مردم انجام مي‌شد. نمونه‌‌هاي بسياري از شهرها و روستاها را مي‌توان ارائه داد كه در شرايط عقب‌ماندگي و فقر حاكم بر ايران در عهد قاجار، توسط جامعهء بهائي صاحب مدرسه براي پسران و دختران، حمام بهداشتي، درمانگاه و بيمارستان، صندوق خيريه و پيك هاي نامه‌رساني گشته بودند. هرچند حملات پي‌گير دشمنان آئين بهائي مانع توسعهء اين مؤسسات عام‌المنفعه در كشور ايران گشت، ولي با گسترش جوامع بهائي در سراسر جهان ميدان وسيعي براي اقدام و عمل در مقابل بهائيان قرار گرفت.

نياز روزافزون به اين خدمات و فعاليت ها در نقاط مختلف جهان سبب گرديد كه در اكتبر سال 1983 از جوامع بهائي جهان خواسته شود كه اين برنامه‌هاي رفاه اجتماعي را به طور منظم پي‌گيري نمايند. در مركز جهاني بهائي نيز دفتري براي پيشرفت اقتصادي و رفاه اجتماعي تأسيس شد كه عهده‌دار هماهنگي و آموزش و تداركات اين برنامه‌ها گردد.(1) اين خدمات و فعاليت ها فقط شامل بهائيان نمي‌شود و همهء افراد بشري را از هر دين و آئيني در بر مي‌گيرد. اين پروژه‌ها را مي‌توان در گروه‌هاي ذيل طبقه‌بندي كرد:(2)

سوادآموزي: پروژه‌هاي سوادآموزي بهائي علاوه بر ترويج كسب مهارتهاي خواندن و نوشتن، توانمندسازي روحاني افراد و اجتماع را در نظر دارد. پروژه‌اي در گويان نمونه‌اي موفق در اين زمينه است. پروژهء سوادآموزي «بربالهاي كلمات» به جوانان كمك مي‌كند تا به مسائل اخلاقي بينديشند و در فعاليتهاي خدماتي مشاركت كنند. اين پروژه بيش از 3000 آموزگار داوطلب تربيت كرده و 10000 جوان را در مناطق شهري و روستايي مورد آموزش قرار داده است.

مدارس رسمي: مركزهاي آموزشي بهائي در محدودهء كلاس هاي خصوصي تا مدارس سطوح ابتدايي و متوسطه فعاليت دارند. در حالي كه همهء آنها هدف پيشرفت تحصيلي را دنبال مي‌كنند و تأكيد مخصوص بر خدمت به اجتماع بر پايهء ارزشهاي اخلاقي و تعاليم روحاني دارند، هركدام مي‌كوشند تا به نياز خاص اجتماع خود پاسخ دهند. براي نمونه در كلمبيا، جامعهء بهائي براي دختران و پسران تمام اديان و مذاهبي كه امكان دستيابي به سيستم آموزش و پرورش دولتي را ندارند كلاسهاي خصوصي رايگان ارائه مي‌كند.

آموزش اخلاقي پايهء برنامه‌هاي تحصيلي مدارسي است كه توسط بهائيان اداره مي‌شوند. به علاوه برنامه‌هايي تنظيم شده است كه تأثيرشان به اجتماع وسيعتري گسترش مي‌يابد. براي نمونه اقدام آموزشي «شاهين سلطنتي» در آفريقاي جنوبي به جوانان آموزش مي‌دهد تا در مدارس متوسطه كلاسهايي برگزار كنند تا دانش‌آموزان در گفتگوهايي پيرامون موضوعاتي چون ايدز، خدمات اجتماعي، آگاهي جهاني و محيط زيست شركت كنند.

رفع تعصبات: اعتقاد به وحدت و يگانگي در شمار زيادي از پروژه‌هاي مبارزه با تعصبات نژادي، طبقاتي يا فرهنگي تجلي مي‌كند. براي نمونه در كوزووُ گروهي از جوانان با هدف پيشبرد اقدامات جمعي و اشتراكي ميان تجزيه‌طلبان قومي اقدام به تأسيس «مركز توسعهء ديدگاه جهاني» كردند. اين مركز كه به آموزش استفاده از رسانه در پيشبرد صلح و تعليم و تربيت اخلاقي مي‌پردازد موفق شده است تا حمايت بسياري از سازمانهاي صاحب نفوذ از جمله يونيسف را جلب كند.

پيشرفت زنان: در هر پروژه‌اي كه بهائيان عهده‌دار آن هستند تلاش مي‌شود مردان و زنان در شرايط مساوي و با مزاياي يكسان در همهء فعاليت هاي انساني، از جمله علمي، اداري، دولتي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مشاركت كنند. برنامه‌هاي ويژه‌اي براي رفع تعصبات عليه زنان و ايجاد مكانيزمي براي حفظ منافع آنان و تأمين آموزش و پرورش لازم براي رسيدن آنان به جايگاه حقيقيشان در اجتماع تهيه شده است. براي نمونه «مؤسسهء توسعهء زنان روستايي بارلي» برنامه‌هاي آموزشي شش ماهه‌اي براي زنان روستايي ارائه مي‌كند كه آموزش مهارت هاي عملي را با بالا بردن سطح آگاهي و ظرفيت روحاني پيوند مي‌دهد. با توجه به اين نكته كه تغيير مناسب رفتار همسران، پدران، مادران و فرزندان به همان اندازه از اهميت برخوردار است، اين مؤسسه كار خود را پس از بازگشت زنان به روستاهاي خود از طريق برپايي كنفرانس ها و انجمن هايي در روستاهاي آنان تداوم مي‌بخشد.

محيط زيست: در زمينهء محيط زيست پروژه‌هاي بهائي به طور كلي با توجه به نيازهاي هر اجتماع عمل مي‌كنند. براي نمونه در فيجي دانش سنتي، تكنيك هاي ابتكاري علمي، آموزش هاي زيست‌محيطي، اجتماعات برنامه‌ريزي مشاوره‌اي و اقدامات درآمدزاي بادوام در پروژه‌اي با نام «ابتكار باغهاي مرجاني» با هم به كار بسته شدند تا ماهيگيران محلي بتوانند منابع مرجاني خود را محافظت كنند. موفقيت اين پروژه باعث شد تا يكي از سازمان هاي بين‌المللي كه در سرتاسر اقيانوس آرام جنوبي فعاليت دارد از اين پروژه الگوبرداري كند.

كشاورزي: پروژه‌هاي كشاورزي جامعهء بهائي مي‌كوشند تا در حالي كه به دانش سنتي احترام مي‌گذارند و به ابعاد اجتماعي توسعه نيز توجهي خاص دارند، پيشرفت هاي علم و تكنولوژي را در مسير بهبود توليد عرضه كنند. با اين روش توليدات كشاورزي به منزلهء شيوه‌اي براي توسعهء اجتماعي خواهد بود. براي نمونه مي‌توان به پروژهء باغ همگاني در مغولستان اشاره كرد. اين پروژه با پرداختن به كاشت سبزيجات به بهبود تغذيهء اهل محل كمك مي‌كند و همچنين به درآمد آنها مي‌افزايد. تأثير مهمتر اين پروژه بالا بردن توانايي انجام فعاليتهاي جمعي از طريق فراهم آوردن موقعيت هاي مشورت است.

بهداشت: اقدامات بهائيان در زمينهء بهداشت به شكل هاي گوناگون صورت مي‌پذيرد كه از جمله احداث كلينيك ها، داروخانه‌هاي رايگان عمومي و كمپ هاي پزشكي و دندانپزشكي را شامل مي‌شود. برخي از كشورها برنامه‌هايي تهيه كرده‌اند تا از شبكه‌اي از «مددكاران بهداشت جوامع» حمايت كنند. براي نمونه مي‌توان از پروژه‌اي در اوگاندا نام برد كه در آن بيش از يكصد مددكار دوره‌ديده موفق شدند سطح پوشش مصون‌سازي را در مناطق تعيين شده گسترش دهند. تلاشهاي اخير بيشتر متوجه آموزش مربيان بهداشت خانواده است كه در روستاها با گروه هاي كوچك در مسير به‌كارگيري راهكارهاي مؤثر پيشگيري از بيماري ها در خانه همكاري مي‌كنند.

هنر و رسانه‌هاي گروهي: موضوعاتي چون يگانگي انسان ها، خوش‌بيني، خيرخواهي، درستكاري، ادب و مهرباني و هماهنگي نژادي پايهء بسياري از برنامه‌هايي است كه از هنر و رسانه‌ها استفاده مي‌كنند. براي نمونه «تئاتر كودكان» در شهر نيويورك ايالات متحده مي‌كوشد تا اين كيفيت هاي روحاني را در نمايش هاي هنري در ميان كودكان نژادهاي متخلف اين شهر به كار گيرد. در عين حال يك راديوي بهائي در آمريكاي لاتين نقش رسانه را در غناي فرهنگي به نمايش مي‌گذارد. اين راديو از طريق برنامه‌هايي كه ارزش هاي اخلاقي را پرورش مي‌دهند و بر موسيقي و هنر و فرهنگ بومي تأكيد دارند آموزش و پرورش، توسعه و خدمات اجتماعي را ترويج مي‌دهد.

هم‌اكنون بيش از 40 سازمان توسعهء بهائي با ساختار برنامه‌اي به نسبت پيچيده و شعاع تأثيرگذاري قابل توجهي در نقاط مختلف جهان فعاليت مي‌كنند و هركدام در مرحله‌اي از مراحل رشد و توسعه هستند. در ادامه به پنج نمونه از آنها اشاره مي‌شود:

دانشگاه نور

دانشگاه نور در سال 1985 ميلادي در سانتاكروز در بوليوي گشايش يافت. امروز اين دانشگاه در ميان معتبرترين دانشگاه هاي خصوصي اين كشور قرار دارد. سيزده رشته در مقطع كارشناسي، يازده رشته در مقطع كارشناسي ارشد و شانزده دورهء تخصصي از جمله خدمات ارائه شده به هزاران دانشجوي اين دانشگاه است.(3)

فوندائيك

فوندائيك در سال 1974 ميلادي در كلمبيا تأسيس شد. دو عامل اصلي محرك تأسيس اين سازمان بود. يكي اينكه براي قدم برداشتن مردم در مسير توسعه وجود مؤسسات و ساختارهايي كه حقيقتاً به مردم تعلق داشته باشند ضروري است وديگر اينكه اگر مردم بخواهند مسؤوليت توسعه را بپذيرند بايد آموزشهاي لازم را ديده باشند. براي به عمل درآوردن اين دو اصل، فوندائيك دانشگاهي براي توسعهء صحيح تأسيس كرد، چارچوبي كه در آن فرايندهاي يادگيري مي‌توانند به عمل درآيند. اين فرايندها عبارت بودند از جستجوي سيستم هاي جايگزين توليد، تأسيس سيستمهاي بادوام آموزش و پرورش رسمي و تقويت پايه‌هاي اقتصاد محلي.(4)

مؤسسهء توسعهء عصر جديد

مؤسسهء توسعهء عصر جديد يا «New Era» در سال 1987 در پنجگيني در هند تأسيس شد. انگيزهء پيدايش آن اين باور بود كه توسعۀ بادوام وقتي به وجود مي‌آيد كه افراد و جوامع توانايي تصميم‌گيري دربارهء مسائل زندگي روزمرهء خود را دارا باشند و اين متعاقباً در اقدامات كوچك توسعه نمود پيدا مي‌كند. اين مؤسسه دوره‌هاي يكساله و دوساله‌اي ارائه مي‌كند كه از چهاربخش تشكيل مي‌شود: يك آموزش شغلي يا حرفه‌اي براي امرار معاش، يك بخش اخلاقي و روحاني، يك بخش خدماتي كه بر استفاده از مهارتهاي فراگرفته در بهبود جامعه تأكيد دارد و يك بخش فرهنگي كه بر ايجاد يك حس هويت فرهنگي و احترام به يگانگي در عين گوناگوني (وحدت دركثرت) تأكيد دارد.(5)

بنياد بديع

بنياد بديع در سال 1990 تأسيس شد. اين بنياد يك سازمان غيرانتفاعي و غيردولتي در ماكائو است. اين بنياد با همكاري سازمان هاي مشابه براي برنامه‌هاي آموزش و پرورش در چين استراتژي‌هايي را براي توسعهء نيروي انساني و تهيهء مواد درسي و روش هاي تدريس خلق مي‌كند و به كار مي‌بندد. يكي از پروژه‌هاي اصلي اين بنياد مدرسهء ملل در ماكائو است كه بيش از 260 دانش آموز در مقاطع ابتدايي و متوسطه دارد.(6)

بنياد مازتلا

اين بنياد كه اختصاص به پيشرفت مردم زامبيا دارد در سال 1995 به ثبت رسيد. فعاليت هاي اين بنياد به سال 1983 بازمي‌گردد. اين بنياد در تلاش هاي اوليهء خود كوشيد تا برنامه‌هاي آموزشي-خدماتي در زمينهء فناوري روستايي، مزرعه‌داري، توليد مواد غذايي، هنرها و صنايع دستي، تندرستي و بهداشت و ساير مهارت هاي عملي ارائه دهد. يك جنبهء ديگر فعاليت هاي اين بنياد به بهداشت عمومي، سوادآموزي و تعليم و تربيت روحاني و اخلاقي توجه دارد.(7)

ملاحظه مي‌شود كه جامعهء بهائي به موازات توسعهء خود در سطح جهان، خدمات خود را در سطوح محلي، ملي و بين‌المللي براي تحقق رفاه همهء افراد بشر گسترش داده است. اين اقدامات از اين بينش سرچشمه مي‌گيرد كه همهء عالم يك وطن است و همهء انسان ها اهالي اين وطن واحدند، زيرا به فرمودهء حضرت بهاءالله: «عالم يك وطن محسوب است و مَن‌عَلَي‌الاَرض اهل آن»(8)

مآخذ:

1- قرن انوار، ص88
2- http://newnegah.org/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=126&1temid=138
3- http://www.nur.edu/55225/wpm00c0.asp
4- http://www.fundaec.org/en
5- http://www.bahaindia.org/social/nedimore.html
6- http://www.chinadevelopmentbrief.com/dingo/province/gansu/1-5-0-28-0-0-.http
7- http://info.bahai.org/article-1-8-1-23.html
8- منتخبات آثارحضرت بهاءالله، شمارهء117